Alles over motorkettingen

Nog altijd is het systeem van tandwielen en een ketting de meest gebruikte manier om het vermogen van de motor op het achterwiel van je motorfiets over te brengen. Uiteraard zijn er ook andere systemen op de markt, daarbij moet je denken aan de cardanas en een getande aandrijfriem die over poelies loopt.

Het kettingsysteem heeft een groot aantal voordelen: de fabricagekosten zijn laag, er is bijna geen vermogensverlies, het systeem werkt slipvrij, heeft een laag gewicht en is eenvoudig aan te passen aan de wensen van de gebruiker. Nadeel is natuurlijk wel dat een ketting onderhoud nodig heeft.

De maatvoering van een motorketting

De maatvoering van motorkettingen bestaat uit drie cijfers, bijvoorbeeld 520, en wordt weergegeven in inches. Het eerste cijfer (de 5) betreft de pitch (of steek), de twee laatste cijfers (20) geven de breedte van de rollen aan. In Europa hanteren we een metrisch stelsel dat gebruik maakt van tienden. De maatvoering van motorkettingen wordt nog altijd weergegeven in inches, dus in achtsten.

De pitch van een 520 ketting bedraagt 5/8 x  2,54 centimeter (1 inch) = 15,88 millimeter

De rollenbreedte is 2,0/8 (1/4) x 2,54 centimeter (1 inch) = 6,25 millimeter

De rollen van een motorketting hebben niet altijd dezelfde diameter. Hoe hoger het getal van de maatvoering, des te groter de diameter van de rollen. Bij een 415 en 420 ketting bedraagt de diameter van de rollen doorgaans 7,75 millimeter, voor een 428 is het 8,5 millimeter, en bij 520, 525 en 530 motorkettingen zijn de rollen 10,16 millimeter in doorsnede.

De dikte van de zijplaten (ook wel schalmen genoemd) tot slot varieert per kettingmaat en leverancier. Meestal wordt gebruik gemaakt van staal met een dikte van 1,5 tot 2,6 millimeter.

 

Soorten motorkettingen

Grofweg zijn er drie soorten motorkettingen leverbaar:  standaard, O- en X-ring kettingen.

Een standaard ketting is de meest eenvoudige uitvoering, en daarom ook de goedkoopste. Dit type ketting is niet uitgerust met een afdichtingssysteem om het smeermiddel bij de pennen en rollen te houden. Een ander nadeel is dat straatvuil, water en pekel niet bij de pennen en rollen wordt weggehouden. Om de levensduur niet overmatig te bekorten, vragen standaard kettingen daarom relatief veel onderhoud.

Bij O- en X-ring kettingen is juist wél een afdichting bij de pennen en rollen aanwezig. Bij een O-ring is dit een enkelvoudige, kunststof ring. Een X-ring ketting heeft een soortgelijke ring, maar deze ring is uitgevoerd met twee lippen. In de praktijk betekent dit dat een X-ring ketting twee barrières heeft om het smeermiddel binnen te houden, en een O-ring slechts één. De overeenkomst tussen deze twee typen ketting is dat ze aanzienlijk minder onderhoud nodig hebben dan een standaard ketting, en bovendien een langere levensduur hebben. Hebben O- en X-ring kettingen nadelen? Jawel. Dankzij de toegepaste techniek zijn ze duurder dan een standaard ketting. Daarnaast is de rolweerstand iets hoger, maar dat is bij standaard motorfietsen een te verwaarlozen factor.

Overigens zijn er nog meer typen motorkettingen in omloop, iedere motorkettingfabrikant heeft zijn eigen – al dan niet gepatenteerde – afdichtingssysteem. De overeenkomst tussen al deze afdichtingssystemen is dat kettingen die hiermee zijn uitgerust aanzienlijk langer meegaan dan een standaard ketting zonder afdichting.

 

Sluitschakels, klinken of een ‘visje’

Het spreekwoord zegt dat een ketting net zo sterk is als de zwakste schakel. Er zijn twee typen sluitschakels op de markt. Beide soorten zijn veilig, mits ze op de juiste wijze gebruikt worden.

Bij zware motoren met veel vermogen wordt doorgaans gebruik gemaakt van een geklonken schakel. Voor het breken en sluiten van dit type kettingen heb je gespecialiseerd gereedschap nodig, maar je kunt dit klusje prima zelf uitvoeren. Bij het kopen van gereedschap dien je op twee zaken te letten. Maakt de ketting gebruik van holle of massieve klinkschakels? Daarnaast moet het aan te schaffen gereedschap ook geschikt zijn voor de maat van je ketting.

Het vervangen van een ketting met clipschakel, ook wel een ‘visje’ genoemd is een stuk simpeler. Om de veiligheid te garanderen, dien je het ‘visje’ wel op de juiste wijze te monteren. De ronde (dichte) kant moet altijd in de draairichting bevestigd worden. Twijfel je aan de montage- en/of werkwijze? YouTube staat vol met instructiefilmpjes.

 

Smering van de ketting

Ongeacht voor welke type ketting je kiest, of welk sluitsysteem, iedere ketting moet op de juiste wijze gesmeerd worden. Het is een misverstand dat een O- of X-ring ketting niet gesmeerd moet worden, ten onrechte werden O-ring kettingen bij de introductie soms onderhoudsvrij genoemd. Wel variëren de onderhoudsintervallen.

Je kunt er voor kiezen de ketting handmatig te smeren. Gebruik hiervoor in geen geval een populaire multispray zoals WD-40. Dat is superhandig spul, maar het is niet geschikt voor motorkettingen. Beter is het om een gespecialiseerde kettingreiniger en kettingspray aan te schaffen. Witte kettingspray is erg handig, je ziet precies waar je gebleven bent.

Tegenwoordig zijn er ook kettingsmeersystemen in de handel. Daarbij kun je kiezen tussen handmatige en automatische versies. Bij een handmatig systeem voorzie je de ketting van smeermiddel met behulp van een simpele draai aan een knop op het stuur. De automatische systemen werken met een vacuüm en smeren de ketting met regelmatige intervallen tijdens het rijden.